We voeren nu al een tijdje een beetje een kruistocht tegen het woord hereby, en in het verlengde daarvan woorden als herein, herewith, hereunder etc. Dat kruistochtje voeren we niet alleen (gelukkig maar!); alle, maar dan ook alle, experts op het gebied van Legal Writing of Contract Drafting zijn ons al voorgegaan in de stijd. David Mellinkhof (“the law thrives on gobbledygook”), Brian Garner, David Mellinkhof, Richard Wydick (“Lawyerisms like aforementioned, whereas, herein and hereinafter give writing a legal smell, but they carry little or no legal substance”), Peter Tiersma, Ken Adams, noem ze maar op.
Waar komen die woorden vandaan, wat is er tegen en waarom gebruiken vooral Nederlandse advocaten ze zo vaak als ze in het Engels schrijven?
Een algemeen aanvaard uitgangspunt is dat deze woorden stammen uit het Middelengels (zo’n beetje tussen 1100 en 1500 AD). Dat was de tijd dat geletterden experimenteerden met de taal, waarin veel nieuwe woorden werden verzonnen om langzaam maar zeker afstand te doen van het Frans, en (niet onbelangrijk!) advocaten per geschreven woord werden afgerekend. Hoe lucratief was het dan niet om zo vaak mogelijk nietstoevoegende woorden als aforementioned, hereby, wherein etc. tot te voegen? Het probleem echter in met name common lawrechts-systemen was/is dat eenmaal gedane rechterlijke uitspraken óók voor toekomstige rechtsspraak vastlagen en dat dus iedereen (tot op de dag van vandaag) begon te geloven dat dergelijke woorden een zekere juridische betekenis hadden/hebben.
Niets is echter minder waar. Bovengenoemde experts wijzen er in hun standaardwerken (Plain English for Lawyers: Wydick; Legal Writing in Plain English: Garner; The Language of Law: Melinkhoff; A Manual of Style for Contract Drafting: Adams; Tiersma: Language and Law) allemaal op dat deze woorden juist uiterst ambigu zijn en dat al talloze rechtszaken zijn gevoerd over de in- of juist exclusiviteit van bijv. hereby: “hereby what”, is dan de vraag? “Lawyers want to know first of all whether hereby means only by-means-of-this-writing, or right-now-by-means-of-this-writing. And whichever choice is made, the answer still leaves in doubt whether this-writing refers to the entire document or to only a part of it”.
Of om een ander voorbeeld te geven: herein: “Litigated for years, herein has still not settled down to any fixed meaning. It means in-this well enough, but in -this-what? This sentence, this paragraph, this contract, this statute? The exact point of reference remains obscure, and depends completely on context, which is another way of saying that your writing is going to be interpreted…..The antique flavour of herein gives the illusion of a precision whose substance is better obtained by ordinary English “in this paragraph”, “in this statute”, “in this contract”. (beide citaten van Mellinkhof)
Behalve hardleerse en ouderwetse Engelssprekende advocaten maken vooral Nederlanders zich vaak schuldig aan het overmatige gebruik van (met name) hereby. Dit heeft in de eerste plaats te maken met de bijzondere positie die het woord “er” inneemt in het modern Nederlands; “er” is veel meer dan in het Engels, óók plaatsbepaling (en hier/daar in combinaties met een voorzetsel -hiermee/daarop etc.- een nóg preciezere plaatsbepaling is van “er”). Dit kon in het Middelengels ook, maar is in het moderne Engels bijna verdwenen. Dit is overigens precies de reden waarom u zo veel mogelijk het Engelse “There is…” of “There are…” moet vermijden zoals wij Clarity 13 al schreven.
In de tweede plaats heeft het te maken met “moedertaal-interferentie”. By in het Engels is veel vaker het Nederlandse “door” (he was bitten by a dog – hij werd door een hond gebeten) dan het door Nederlanders bedoelde “bij” (“Hierbij stuur ik u ….”). En ik ben derhalve bang dat (door ons vaak gespotte) Hereby I send you the document veel meer gelezen moet worden als “Door middel van deze mail stuur ik u het document” dan “Hierbij (bij deze mail dus) stuur ik u ook het document”. (Nog even afgezien van het feit dat het I am sending moet zijn ipv. I send).
En in de derde plaats biedt hereby in het zinnetje Hereby I am sending you… Nederlandse schrijvers van het Engels een uitmuntende mogelijkheid een zin niét te beginnen met I. Volkomen overbodig verder, want er is geen enkele reden om dat niet te doen (lees nog eens What’s in a language-25)
Met andere woorden: begin eens in uw e-mailberichten I am sending you document….ipv. Hereby I send you te schrijven. (Een goed begin is immers het halve werk). En denk daarna nog eens na over iedere keer dat u here- en where- combinaties gebruikt in uw contracten, Letters of Recommendation, Letters of Advice en wat u al niet meer schrijft.