Stel, je schrijft een nummer en het blijkt een hit. Hoe weet je dan zeker dat je geen auteursrechten schendt? Ze zeggen wel eens ‘beter goed gejat, dan slecht bedacht’, maar in de wereld van muziekauteursrecht zal je toch echt op moeten passen. Voor je het weet heb je een miljoenenclaim aan je broek hangen. Wel zijn de lijnen van het recht aan het vervagen. Voorheen was het niet mogelijk om auteursrecht aan te vragen op slechts ‘een idee’. Inmiddels kan je auteursrecht leggen op ‘je uiting als artiest op een bepaald idee’. Of dat nou gaat om poëzie, proza, films of muziek.
Wanneer het over muziek gaat, zijn er twee aspecten verbonden aan auteursrecht. Allereerst het beschermen van de teksten, ten tweede het beschermen van de muziek. Er zijn veel zaken in de media geweest waarbij de ene muzikant de ander aanklaagt voor schending van het auteursrecht. Denk maar eens aan Robin Thicke en Pharrell Williams, maar ook Ed Sheeran en Led Zeppelin die hun werk moesten verdedigen.
Waarom auteursrecht leggen op muziek?
Strikt genomen wordt er automatisch een auteursrecht gelegd op muziek, direct al vanaf het moment dat het gecreëerd wordt. Het addertje onder het gras is echter dat zowel de tekst als de bladmuziek opgeschreven en geregistreerd moeten worden. Alleen dan kan de eigenaar het auteursrecht claimen. Vervolgens blijven auteurs-rechten geruime tijd bestaan voordat het intellectuele eigendom publiek wordt. Het houdt stand tot 70 jaar na de dood van de auteur. Wanneer het een team van componist en tekstschrijver bevat, geldt dat de 70 jaar pas in gaan na het overlijden van de laatst levende.
De YouTube-generatie Door de groei van social media en de ‘zelf-plaatsen-cultuur’ waar millenials nu mee te maken hebben, wordt het auteursrechtprobleem op scherp gezet. Traditioneel gezien is het registreren van een compositie niet waardevol, totdat het gepubliceerd is. Dit betekent meestal het verkopen of verspreiden van exemplaren van het nummer aan publiek. Echter, omdat meer muzikanten en creatievelingen hun werk verspreiden op social mediakanalen, zoals YouTube, wordt het claimen van auteursrechten op hun intellectuele eigendommen steeds belangrijker.
Kun je auteursrechten leggen op een ‘vibe'? Dit is een interessante en complexe vraag. Neem bijvoorbeeld de ‘Blurred Lines-case’. De familie van legende Marvin Gaye klaagde Robin Thicke, Pharrell Williams en hun platenmaatschappij aan voor het kopiëren van Got to give it up, een nummer van Marvin Gaye. De zaak startte in 2013 en een vonnis werd uitgesproken in 2015. Gaye’s familie kreeg maar liefst 5,3 miljoen dollar en de helft van de opbrengst van het lied.
Niet alleen was het schadebedrag een van de grootste in de geschiedenis van de muziekauteursrechten, ook hetgeen waarop de aanklacht was ingediend was opmerkelijk. Robin Thicke en Pharrell Williams werden niet schuldig bevonden aan inbreuk op de teksten of zelfs de melodie. In plaats daarvan gaf de jury aan dat de ‘vibe’ soortgelijk was.
Meer geklaag Een recent voorbeeld is de aanklacht tegen Ed Sheeran, die maar liefst twee aanklachten bevatte. In het eerste geval wordt Sheeran aangeklaagd voor 20 miljoen dollar door songwriters Martin Harrington en Thomas Leonard. Zij zeggen dat Sheeran’s lied, Photograph, plagiaat is van hun nummer Amazing.
Ten tweede werd de muzikant aangeklaagd door Kathryn Townsend Griffen, Helen McDonald en Cherrigale Townsend, familie van Ed Townsend, die meeschreef aan Marvin Gaye’s hit Let’s get it on. In dit geval voor zijn lied Thinking out loud. Bronnen vermelden dat de melodieuze, harmonische en ritmische compositie van Thinking out loud, substantieel en opvallend vergelijkbaar is met de drumcompositie van Let’s get it on.
Ed Sheeran is niet de enige muzikant die meer dan eens aangeklaagd is. De legendarische band Led Zeppelin maakte dit jaar bekend dat ze zijn aangeklaagd voor inbreuk op een nummer uit 1967 van de band Spirit. Het ging om het populaire lied Stairway to Heaven. De zaak werd opgelost in het voordeel van Led Zeppelin. Echter, in het verleden zijn er nog vier andere zaken tegen de Britse band geweest; drie werden geregeld buiten de rechtbank om, de vierde werd afgewezen. Over het algemeen worden inbreukzaken buiten de rechtbank opgelost. Met name omdat de processen lang en duur zijn, maar ook omdat ze onvoorspelbaar zijn zoals bij het Blurred Lines voorbeeld.
De toekomst Blurred Lines dus, ook in de wereld van het muziekauteursrecht. Er wordt met verschillende maten gemeten maar er één ding is zeker: Er is weinig twijfel over het belang van de bescherming van geschreven werk. Met name in een tijdperk van social media, waarin creatieve start-ups en nieuwkomers in de industrie hun werk kenbaar maken.
Wat de meeste coverende zangers en zangeressen zich waarschijnlijk niet beseffen, is dat de Auteurswet het verbiedt om auteursrechtelijk beschermd werk van een ander in het openbaar ten gehore te brengen of op te nemen. En ook voor alle dj’s in opkomst; er rusten rechten op muziekwerken die worden gemixt of gesampled. Eigenlijk zou iedereen eerst formeel toestemming moeten vragen aan de auteurs. Behalve in één geval: thuiskopie-exceptie. Dit houdt in dat wanneer een cover wordt opgenomen zonder commercieel oogmerk en uitsluitend dient ter eigen oefening en studie, het wel mag. En natuurlijk nadat de auteur 70 jaar geleden is overleden.