Voor paralegals ligt een gouden toekomst in het verschiet, wanneer zij de razendsnelle ontwikkelingen in de juridische wereld tot hun voordeel maken en zich ook bekwamen in niet puur-juridische vaardigheden, zoals procesmanagement, legal design en legal tech. Dat zijn de voorlopige conclusies van de Paralegal Day 2017, dit jaar op 2 november in Amsterdam. Daar werd een lans gebroken voor afschaffing van de term paralegal, want het zijn allang geen ‘halve’ juristen meer: door hun unieke 'toolset' is het niet ondenkbaar dat paralegals op termijn meer en meer taken van de klassiek geschoolde juristen zullen vervangen, aldus veel aanwezigen.
De sfeervolle setting van Theater de Rode Hoed was het decor voor de derde editie van dit netwerk- en kennisevent, door Legadex georganiseerd in samenwerking met partners ZyLAB, HighQ, LegalBusinessWorld en de Hogeschool van Amsterdam. Het doel van de Paralegal Day is de verdere professionalisering van de beroepsgroep, waar Legadex het voortouw in neemt. Naast de Paralegal Day is de juridische dienstverlener bijvoorbeeld ook initiatiefnemer achter de inmiddels succesvolle paralegal-opleiding.
De dag zelf startte met een speeddate, een effectief middel om de grote groep belangstellenden in korte tijd met elkaar kennis te laten maken. De paralegals en juridisch medewerkers kregen één vraag mee: wat is de paralegal van de toekomst? Opvallend genoeg leek er consensus te zijn over drie kenmerken: niet alleen basiskennis van het recht, maar vooral sterk in het bewaken van juridische processen en veel kennis van ICT en Legal Tech. De antwoorden werden later op de dag ingebracht in een rondetafelgesprek van General Counsel.
De vraag over de toekomst van paralegals kwam gedurende de hele dag terug, want er staan ontzettend veel veranderingen op stapel in de juridische wereld en paralegals kunnen daar een nog grotere rol in gaan spelen. De opkomst van kunstmatige intelligentie en slimme software bijvoorbeeld zal veel traditioneel handmatig werk overbodig maken en paralegals zijn daar, door hun vaak meer praktische instelling en technische kennis, beter op toegerust dan menig jurist.
Na de speeddates opende dagvoorzitter Kirsten Heukels het congres. Heukels, zelf juriste, koos voor een carrière als mediator, een volgens haar ook voor paralegals logische keuze omdat zij als geen ander in de organisatie mensen weet te verbinden. “Ik hoop dat bezoekers aan de Paralegal Day ook verbindingen aangaan: maak nieuwe contacten, bouw verder aan uw netwerk”, riep Heukels de aanwezigen op.
De eerste keynote presentatie was van Julie Shannon, een voorbeeld voor veel van de in de zaal aanwezige paralegals, die als juridisch secretaresse begon en uiteindelijk eindigde bij AkzoNobel als assistent General Counsel, onder meer verantwoordelijk voor de zgn. ‘performance coatings’ business met een omzet van ca. € 4,5 miljard. Shannon sprak over haar carrière in een notendop en abstraheerde daar een aantal praktische tips uit, die in de zaal duidelijk gewaardeerd werden. De eerste?
“Blijf in control”, aldus Shannon. “Ik heb me nooit laten weerhouden door vereiste vooropleidingen of wat mensen tegen me zeiden, maar ben altijd in controle gebleven over mijn eigen leven. Zolang je je droombaan niet hebt gevonden, is mijn tip om vooral te blijven zoeken.”
Haar jarenlange ervaring en ‘training on the job’ door vele juristen hebben haar uiteindelijk een beter jurist gemaakt dan menig universitair geschoolde jurist, stelde Shannon.
“Veel zaken leer je echt alleen in de praktijk. En om een goed paralegal te zijn, zijn ontzettend veel niet-juridische zaken belangrijk. Neem communicatie: veel mensen communiceren slecht en dat heeft een enorme impact op de efficiëntie van het werk. Zeg wat je bedoelt en probeer zo duidelijk mogelijk te zijn, in alle vormen van communicatie. Om dat te bereiken moet je ook goed kunnen luisteren en zichtbaar zijn in de organisatie. En wees aardig tegen mensen. Het klinkt heel simpel, maar uiteindelijk bereik je ontzettend veel meer in een afspraak als mensen met een prettig gevoel weggaan.”
Ivar Timmer, hoofddocent en senior-onderzoeker aan de Hogeschool van Amsterdam nam na Shannon het woord en sprak over de hausse aan nieuwe ontwikkelingen en richtingen binnen het vak van paralegal.
“Paralegals zijn al nieuwe functies aan het creëren die ze zelf in de toekomst gaan vervullen. Wij verwachten ook een forse groei van het aantal paralegals in Nederland. Kijk alleen naar de zorg: 100.000 artsen en 200.000 paramedici. De accountancy? 15.000 RA’s, 6.500 AA’s. Terwijl op 75.000 juridische professionals slechts 13.000 paralegals werken, waarvan het overgrote deel bij de overheid. Het is dus niet gek dat we verwachten dat die verhouding gaat veranderen”, aldus Timmer.
Ook relatief nieuwe rechtsgebieden zoals legal project management, behavourial law, legal design en legal operations passen volgens Timmer perfect in het straatje van de paralegal.
“Technologie zal de komende jaren bedrijfsjuridische afdelingen compleet veranderen. Er komt veel meer functiedifferentiatie in de rechtspraktijk en dat biedt veel kansen voor de organisatorisch en digitaal sterke parajuridische professionals.”
Na een netwerklunch in de foyer van de Rode Hoed was het aan comedyclub Boom Chicago om iedereen weer even wakker te schudden met gevatte standup comedy. Vol energie togen de aanwezigen naar de verschillende workshops.
Zo gaf Joort Visser van de Hogeschool van Amsterdam een workshop Projectmanagement en gingen Remy Lang (ING) en Thomas Gasman (Legadex) in op privacywetgeving, een ander heet hangijzer in het werkproces van veel paralegals. Aan zgn. soft skills kon ook gewerkt worden: Mabel Frumeau gaf presentatietechnieken en Anton-Pieter van Logtestijn ging in op de vraag hoe je als juridisch medewerker ook ‘trusted advisor’ kunt zijn. Een vijfde workshop ging over intelligent en automatisch zoeken, ofwel de toepassing van kunstmatige intelligentie in werkprocessen. Rik van Poppel van softwarebedrijf ZyLAB en Nancy Brewster van Legadex lieten zien hoe met behulp van techniek betere waarheidsvinding kan worden gerealiseerd. Kunst-matige intelligentie wordt hiermee ineens erg praktisch inzetbaar.
Na wederom een goed gebruikte netwerkpauze was het tijd voor de tweede serie workshops, waarbij onder andere zaken als legal information design, e-mails schrijven en adviestechnieken aan bod kwamen. Ook gingen Jan Verhagen en Rosalie Tordoir van HighQ in op de centrale vraag van de dag: wat is de paralegal van de toekomst?
Tegelijkertijd vond een rondetafelgesprek tussen twaalf bedrijfsjuristen en General Counsel plaats over de toenemende noodzakelijke inzet van paralegals en de rol van General Counsel bij de succesvolle ontwikkeling van diezelfde paralegals. Max Hübner (voormalig General Counsel bij PGGM N.V.) leidde de discussie en wilde van de aanwezige General Counsel weten in hoeverre zij paralegals inzetten in hun organisatie en of zij daarbij een toename verwachten. “Absoluut”, was de consensus. Paralegals worden gezien als ambassadeurs van de juridische afdeling en zijn als geen ander in staat om in talloze processen collega’s van andere disciplines en de business te overtuigen van het nut en de noodzaak van juridische kwaliteitsborging.
Op termijn blijven er twee juridische beroepsgroepen over, zo stelde een aanwezige general counsel: de superspecialistische juristen en de paralegals die behalve ‘tech savvy’ ook uitstekende prcoesmanagers zijn. Die laatste groep zou wel eens de kip met de gouden eieren kunnen blijken, in een wereld waar technische innovaties veel juridisch personeel overbodig maken en er vooral behoefte gaat zijn aan ‘legal proces managers’. Eén bedrijfsjurist pleitte zelfs voor de afschaffing van de term paralegal, omdat die de lading door de breedte van de functie allang niet meer dekt. ‘Pluralegal’ zou wat dat betreft beter op z’n plek zijn, aldus de bedrijfs-jurist.
Met die opbeurende woorden op zak sloot Hübner de dag samen met dagvoorzitter Kirsten Heukels af. Hübner gaf de aanwezigen mee dat er voor hen veel meer in het vat zit. Vasthouden aan ambities en weten waar je heen wilt is het belangrijkste. De enige constante in de huidige markt is verandering, en paralegals fungeren door hun brede kennis als een vuurtoren in de technologische storm die over ons zal gaan waaien.
Fotografe: © Elodie Burrillon